Chính trị 15:17, 03/11/2020 GMT+7

Toàn cảnh phiên thảo luận tại hội trường sáng 3-11

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh, nguồn vốn đầu tư công được xem là nguồn lực quan trọng để phát triển đất nước. Vì vậy, thời gian qua Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có sự chỉ đạo rất quyết liệt để tăng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nhằm đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các công trình, dự án được đầu tư từ nguồn vốn này để phục vụ tốt đời sống nhân dân và thúc đẩy sự phát triển của đất nước… 

Tuy nhiên, năm nào cũng vậy, chậm giải ngân vốn đầu tư công trở thành vấn đề trầm kha. Cứ đến quý 3 hàng năm, vấn đề này lại được nêu ra và trở thành câu chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”…

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đặt vấn đề, tại sao biết rồi mà năm nào vẫn cứ chậm? Năm nào Thủ tướng cũng phải “thân chinh” chỉ đạo trong khi đây là nhiệm vụ thường niên của các bộ, ngành và địa phương… Đến thời điểm này đã có ai phải chịu trách nhiệm về vấn đề này hay vẫn để hầu hết nguyên nhân do khách quan còn sự chủ quan rất ít… Chủ tịch Quốc hội đã từng nói “...sợi dây dài nhất là sợi dây kinh nghiệm, rút hoài không hết. Ai cũng rút, năm nào cũng rút, kỳ họp nào cũng rút kinh nghiệm mà vẫn còn...”.

Theo báo cáo, uớc thanh toán vốn đầu tư công từ đầu năm đến hết tháng 9-2020 là 269.207,94 tỷ đồng, đạt 50,27% kế hoạch và đạt 57,15% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm. Kết quả này cho thấy, tỷ lệ giải ngân ước 9 tháng so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm đã có sự chuyển biến tích cực so với các tháng đầu năm. Đặc biệt là khối địa phương. Đến ngày 30-9-2020, có 8 bộ, cơ quan trung ương và 23 địa phương ước tỷ lệ giải ngân đạt trên 60%.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề xuất 4 giải pháp để quản lý tốt nguồn vốn đầu tư công

“Nhìn vào kết quả giải ngân 9 tháng qua khá khả quan, có sự đột phá. Tuy vậy, thực tế tỷ lệ giải ngân ở đây là so với kế hoạch được điều chỉnh, cắt giảm chứ không phải hoàn toàn so với kế hoạch được giao”, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nói.

Nguyên nhân được nhiều báo cáo của Chính phủ, bộ, ngành và các địa phương cho rằng, do tác động của Covid-19. Nhất là đối với vốn đầu tư nguồn vay nước ngoài và tình hình bão lũ đang diễn biến xấu ở các tỉnh miền Trung.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho biết, qua thực tế ở các địa phương còn nhiều nguyên nhân chủ quan khác cần phải thẳng thắn thừa nhận để có giải pháp hữu hiệu hơn trong thời gian tới.

Theo đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, nguyên nhân chủ yếu chính là công tác lập kế hoạch, dự án không sát với thực tế. Nhiều bộ, ngành, địa phương cố lập kế hoạch để giành cho bằng được nguồn vốn về ngành mình mà không chú trọng đến tình hình thực tế, tính khả thi của dự án, dẫn đến khi triển khai rất khó, chậm và thậm chí không giải ngân được…

Qua tìm hiểu thực tế, nhiều chủ đầu tư cho rằng, khâu chuẩn bị đầu tư, thẩm định, phê duyệt đầu tư, lựa chọn nhà thầu hiện nay rất khó khăn và không loại trừ có cả sự nhũng nhiễu, tiêu cực, nhiều dự án kéo dài khâu này đến nhiều tháng. Một dự án đầu tư công từ khi chuẩn bị đầu tư, triển khai, đến khi hoàn thành thường trên 10 bước, mà mỗi bước như vậy tốn rất nhiều thời gian và kinh phí, kể cả kinh phí không chính thức… 

Để đẩy nhanh các thủ tục đầu tư, một số chủ đầu tư phải “khoán” cho doanh nghiệp thi công các công trình đứng ra lo liệu….

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh: “Cũng vì cố giành cho bằng được nguồn vốn, nhất là vốn ODA nên trong quá trình triển khai không đáp ứng được tiêu chuẩn của nhà tài trợ nên không triển khai ra thực tế được. Một số dự án cố triển khai trong khi thủ tục chưa hoàn chỉnh, sát với thực tế nên khi hoàn thành không thể quyết toán và tất nhiên không thể bàn giao, nghiệm thu công trình”.

Ngoài các yếu tố trên, thì khó khăn nhất trong việc giải ngân vốn đầu tư công tại các địa phương theo đại biểu Nguyễn Tuấn Anh còn là do công tác giải phóng mặt bằng, xác định nguồn gốc đất, lập thẩm định phê duyệt đơn giá đền bù quá chậm. Thực tế, tại một số địa phương, nhiều dự án được bố trí từ nguồn thu tiền sử dụng đất, song khi nguồn thu không đạt dẫn đến không thể giải ngân cũng khiến cho dự án không thể hoặc chậm triển khai.

Từ thực tế đó, để nguồn vốn đầu tư công thực sự trở thành động lực phát triển của đất nước, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề xuất 4 giải pháp. 

Thứ nhất, Chính phủ có giải pháp hữu hiệu hơn trong việc lựa chọn phân bổ các dự án đầu tư công, tránh "cào bằng", "chủ nghĩa bình quân" theo từng bộ ngành, địa phương… 

Thứ hai, kiên quyết thu hồi, chuyển vốn các dự án chậm triển khai, xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu khi tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư chậm do yếu tố chủ quan, coi đó là nội dung không hoàn thành nhiệm vụ. 

Thứ ba, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính về đầu tư công, có cơ chế kiểm tra, giám sát cán bộ thực thi công vụ và xử lý nghiêm minh khi phát hiện có hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực. 

Thứ tư, các bộ, ngành liên quan cần có sự chỉ đạo chặt chẽ, sát sao hơn nhằm nhìn nhận rõ những vướng mắc nào thuộc thẩm quyền bộ, ngành mình xử lý để phân định rõ trách nhiệm trong quá trình triển khai thực hiện.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh khẳng định, khắc phục được những hạn chế đó, chúng ta sẽ có những con đường giao thông sớm được đưa vào sử dụng, tạo thuận lợi trong việc liên kết giữa các vùng, miền để phát triển kinh tế; các công trình chống ngập mặn được hoàn thành; những đê, kè được kiên cố hóa; những căn nhà của đồng bào nghèo được gia cố và xây dựng chắc chắn hơn… Điều đó sẽ góp phần giảm thiểu tối đa những thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh xảy ra.